Chiều ngày 25/4/2025, trong phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ đã trình bày dự thảo Nghị quyết về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội. Đây là một động thái quan trọng trong bối cảnh các dự án nhà ở xã hội đang gặp nhiều vướng mắc liên quan đến thủ tục pháp lý và tiến độ triển khai.
Các điều kiện ràng buộc dành cho nhà đầu tư
Dự thảo lần này nhấn mạnh việc cắt giảm lên tới 70% thời gian thực hiện thủ tục đầu tư đối với các dự án nhà ở xã hội không sử dụng vốn đầu tư công. Cụ thể, UBND cấp tỉnh sẽ được trao quyền chấp thuận chủ trương đầu tư và giao dự án cho chủ đầu tư mà không cần qua đấu thầu như quy trình thông thường. Theo Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh, thời gian xử lý thủ tục đầu tư có thể rút ngắn từ 300 ngày xuống còn tối đa 75 ngày, tiết kiệm khoảng 200 ngày.
Dù thủ tục được rút gọn, nhà đầu tư vẫn phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Đó là doanh nghiệp hoặc hợp tác xã có chức năng kinh doanh bất động sản, có tỷ lệ dư nợ tín dụng và trái phiếu trên vốn chủ sở hữu trong giới hạn cho phép. Ngoài ra, họ phải chứng minh năng lực tài chính với vốn chủ sở hữu tối thiểu 20% tổng vốn nếu dự án dưới 20 ha, và 15% nếu dự án từ 20 ha trở lên.
>> Những dự án nhà ở xã hội TPHCM dự kiến sẽ hoàn thành trong năm 2025
Trong trường hợp có nhiều nhà đầu tư đủ điều kiện, tiêu chí lựa chọn sẽ dựa trên kinh nghiệm thực hiện, năng lực tài chính và thời điểm nộp hồ sơ. Quy trình này được kỳ vọng sẽ đảm bảo tính minh bạch và cạnh tranh lành mạnh, đồng thời rút ngắn thời gian phê duyệt giấy tờ nhà ở xã hội.
Ưu đãi lợi nhuận và chính sách hỗ trợ đi kèm
Chính phủ cũng đề xuất nâng trần lợi nhuận định mức lên tối đa 13% tổng chi phí đầu tư – cao hơn mức trước đây – nhằm tạo thêm sức hút cho nhà đầu tư. Đặc biệt, nếu đáp ứng đủ điều kiện, một số dự án nhà ở xã hội sẽ được miễn thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư, giúp giảm thiểu rào cản hành chính.
Ngoài ra, doanh nghiệp và hợp tác xã trong các khu công nghiệp có thể thuê nhà ở xã hội để bố trí cho người lao động, qua đó tận dụng tối đa quỹ nhà hiện hữu, đồng thời giúp ổn định lực lượng lao động tại chỗ cho các khu công nghiệp lớn.
Thành lập Quỹ phát triển và kiểm soát minh bạch
Một điểm mới đáng chú ý là Chính phủ đề xuất thành lập Quỹ phát triển nhà ở xã hội Quốc gia để cung cấp nguồn lực tài chính dài hạn, hỗ trợ các dự án thông qua tín dụng ưu đãi hoặc bảo lãnh đầu tư. Mô hình quỹ này được kỳ vọng sẽ trở thành công cụ tài chính trung tâm, giải quyết điểm nghẽn vốn cho các chủ đầu tư nghiêm túc theo đuổi phân khúc nhà ở xã hội.
Ủy ban Pháp luật và Ủy ban Tư pháp của Quốc hội đồng tình với chủ trương rút ngắn thủ tục, nhưng cũng yêu cầu bổ sung cơ chế giám sát để kiểm soát chặt chẽ quá trình triển khai. Đặc biệt, các tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư cần được quy định rõ ràng, tránh tạo điều kiện cho tiêu cực và lợi ích nhóm.
Gỡ vướng hạ tầng, pháp lý để nhà ở xã hội tăng tốc
Dự thảo nghị quyết cũng đề cập đến các biện pháp hỗ trợ đồng bộ như: tạo điều kiện thuận lợi trong giải phóng mặt bằng, cấp đất, đầu tư hạ tầng kỹ thuật cho các dự án nhà ở xã hội. Những chính sách này góp phần hình thành một hệ sinh thái hoàn chỉnh, từ pháp lý, tài chính đến triển khai thực tế – tạo đà bứt phá cho toàn thị trường.
Dự kiến, dự thảo Nghị quyết này sẽ được Quốc hội xem xét thông qua tại kỳ họp khai mạc đầu tháng 5/2025. Nếu được phê duyệt, đây sẽ là mốc chuyển mình lớn trong tiến trình cải cách thủ tục hành chính, đặc biệt là đối với các giấy tờ nhà ở xã hội – vốn lâu nay được xem là rào cản lớn nhất ngăn dòng vốn và sự tham gia của khu vực tư nhân vào lĩnh vực này.