Điều kiện mua nhà ở xã hội luôn là mối quan tâm lớn của người lao động thu nhập thấp, công nhân, cán bộ, công chức và các đối tượng chính sách tại Việt Nam. Sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính cấp tỉnh, thành phố, các quy định về điều kiện mua nhà ở xã hội đang được điều chỉnh để phù hợp với thực tế, mở ra cơ hội cho nhiều người tiếp cận loại hình nhà ở giá rẻ này.
Nhà ở xã hội là gì?
Nhà ở xã hội là loại hình nhà ở được Nhà nước hỗ trợ phát triển, dành cho các đối tượng gặp khó khăn về tài chính, như người thu nhập thấp, công nhân tại các khu công nghiệp, cán bộ, công chức, viên chức và các nhóm chính sách đặc biệt. Mục tiêu của nhà ở xã hội là đảm bảo chỗ ở ổn định với giá cả hợp lý, góp phần cải thiện chất lượng sống cho người dân. Theo Luật Nhà ở 2015, nhà ở xã hội có thể được bán, cho thuê, hoặc thuê mua với các ưu đãi như miễn giảm tiền sử dụng đất, hỗ trợ thuế và các khoản vay tín dụng ưu đãi.
Để được phê duyệt hoặc tham gia mua, thuê mua nhà ở xã hội, người dân phải đáp ứng các điều kiện mua nhà ở xã hội theo quy định của pháp luật, bao gồm yêu cầu về thu nhập, tình trạng nhà ở và điều kiện cư trú. Tuy nhiên, sau khi sáp nhập tỉnh, thành phố, một số quy định đang được điều chỉnh để phù hợp hơn với thực tế, đặc biệt là vấn đề khoảng cách di chuyển từ nơi ở đến nơi làm việc.
Điều kiện mua nhà ở xã hội theo quy định hiện hành
Theo Nghị định 100/2015/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 49/2021/NĐ-CP) và các văn bản pháp luật liên quan, điều kiện mua nhà ở xã hội bao gồm các tiêu chí chính như sau:
Về đối tượng:
- Người có công với cách mạng, hộ nghèo, cận nghèo, người thu nhập thấp.
- Công nhân đang làm việc tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.
- Cán bộ, công chức, viên chức, sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp thuộc lực lượng vũ trang.
- Học sinh, sinh viên, người lao động tự do thuộc các đối tượng chính sách.
Về thu nhập:
- Thu nhập bình quân của hộ gia đình không vượt quá 15 triệu đồng/tháng (đối với cá nhân là vợ hoặc chồng), được xác nhận bởi cơ quan có thẩm quyền.
- Đối với lao động tự do, việc xác nhận thu nhập thường gặp khó khăn do thiếu cơ sở kiểm soát.
Về nhà ở:
- Chưa sở hữu nhà ở hoặc chưa được mua, thuê nhà ở xã hội.
- Có nhà ở nhưng diện tích bình quân dưới 10m²/người hoặc nhà ở tạm bợ, hư hỏng.
Về hộ khẩu hoặc cư trú:
- Có hộ khẩu thường trú tại tỉnh, thành phố nơi có dự án nhà ở xã hội.
- Đối với người không có hộ khẩu thường trú, cần có hợp đồng lao động từ 1 năm trở lên và đóng bảo hiểm xã hội tại địa phương đó.
Những điều kiện này nhằm đảm bảo nhà ở xã hội được phân bổ đúng đối tượng, nhưng thực tế cho thấy một số quy định còn gây khó khăn, đặc biệt với lao động tự do hoặc sau khi sáp nhập tỉnh, thành phố.
Thay đổi điều kiện mua nhà ở xã hội sau sáp nhập tỉnh, thành phố
Tại hội thảo “Giải pháp tăng tốc làm nhà ở xã hội” diễn ra chiều ngày 28/5/2025, ông Hà Quang Hưng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản (Bộ Xây dựng), đã chia sẻ thông tin quan trọng về những thay đổi trong điều kiện mua nhà ở xã hội sau khi sáp nhập các đơn vị hành chính. Theo ông Hưng, việc sáp nhập tỉnh, thành phố khiến khoảng cách từ nơi ở đến nơi làm việc của nhiều người lao động tăng đáng kể, có thể lên đến 100-200km. Điều này gây ra tình trạng một số người trước đây đủ điều kiện mua nhà ở xã hội nay không còn đáp ứng được, dù nhu cầu thực tế vẫn tồn tại.
Để giải quyết vấn đề này, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển nhà ở xã hội (dự kiến được thông qua vào ngày 29/5/2025) đã đề xuất hướng xử lý linh hoạt. Cụ thể:
- Trong trường hợp người dân đã có nhà ở, nhưng thời gian hoặc khoảng cách di chuyển từ nhà đến nơi làm việc quá xa, UBND cấp tỉnh sẽ quy định điều kiện mua nhà ở xã hội cụ thể. Khoảng cách này có thể dao động từ 15-20km đến 30-50km, tùy thuộc vào đặc thù của từng địa phương.
- Quy định mới này nhằm hỗ trợ những người lao động tại nông thôn nhưng làm việc ở đô thị xa nhà, giúp họ tiếp cận nhà ở xã hội dù trước đây không đủ điều kiện do sở hữu nhà ở tại quê.
Ví dụ, một công nhân sống tại một huyện xa trung tâm tỉnh nhưng làm việc tại khu công nghiệp cách nhà 50km có thể được xem xét mua nhà ở xã hội gần nơi làm việc, nếu địa phương quy định khoảng cách này là hợp lý.
Thành lập Quỹ nhà ở quốc gia và khu thiết chế công đoàn
Một điểm mới đáng chú ý trong dự thảo Nghị quyết là việc thành lập Quỹ nhà ở quốc gia, một quỹ tài chính ngoài ngân sách hoạt động phi lợi nhuận, được quản lý ở hai cấp: Trung ương và địa phương. Nguồn vốn của quỹ được hình thành từ:
- Ngân sách Nhà nước.
- Đóng góp tự nguyện của các tổ chức, cá nhân.
- Tiền thu từ bán, cho thuê, hoặc thuê mua nhà ở xã hội.
Theo ông Hà Quang Hưng, mục tiêu của Quỹ nhà ở quốc gia là đầu tư xây dựng và tạo lập quỹ nhà ở xã hội để cho thuê, giúp nhiều người lao động và đối tượng chính sách tiếp cận nhà ở với chi phí thấp. Quỹ này sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt tại các khu vực đô thị hóa nhanh như Hà Nội, TP.HCM, Bắc Ninh và Bắc Giang.
Để hỗ trợ nhà ở cho công nhân, ông Lê Văn Nghĩa, Trưởng ban Quản lý dự án Thiết chế Công đoàn (Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam), cho biết Tổng Liên đoàn đã đề xuất với UBND TP Hà Nội bố trí quỹ đất để xây dựng khu thiết chế công đoàn trong giai đoạn 2026-2030. Tại Bắc Ninh và Bắc Giang, hai khu thiết chế công đoàn dự kiến khởi công vào quý IV/2025, với quy mô khoảng 1.100 căn hộ. Giá thuê dự kiến dao động từ 1-3 triệu đồng/tháng, tùy theo diện tích và vị trí căn hộ, phù hợp với thu nhập của công nhân.
Các khu thiết chế công đoàn không chỉ cung cấp nhà ở mà còn tích hợp các tiện ích như trường học, siêu thị, khu vui chơi và trung tâm y tế, tạo môi trường sống tiện nghi và bền vững cho người lao động. Đây là một trong những giải pháp cụ thể để đáp ứng nhu cầu nhà ở xã hội, đặc biệt tại các khu công nghiệp.
>> Xem thêm bài viết Danh sách dự kiến các ga đường sắt cao tốc Bắc – Nam
** Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Muanha.xyz thực hiện bài viết này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước. Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của bài viết nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.