Ngân hàng Nhà nước Việt Nam công bố kế hoạch thí điểm sàn giao dịch vàng quốc gia, nhằm huy động nguồn vàng trong dân giữa bối cảnh giá vàng tăng kỷ lục và nhu cầu quản lý thị trường minh bạch hơn.
Sàn giao dịch vàng: Bước ngoặt mới trong quản lý thị trường kim loại quý
Chiều ngày 15/10, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) tổ chức Tọa đàm về việc thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia, đánh dấu bước chuyển quan trọng trong quản lý thị trường vàng – một lĩnh vực đang chịu nhiều tác động khi giá vàng tăng kỷ lục trên thế giới và trong nước.
Phát biểu tại tọa đàm, đại diện NHNN cho biết, trong hơn một thập kỷ qua, thị trường vàng Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn biến động mạnh. Nghị định 24/2012/NĐ-CP từng góp phần ổn định vĩ mô, nhưng hiện nay một số quy định đã không còn phù hợp với thực tiễn, đặc biệt là cơ chế Nhà nước độc quyền sản xuất và nhập khẩu vàng miếng.
Nhằm cập nhật chính sách, Chính phủ đã ban hành Nghị định 232/2025/NĐ-CP, sửa đổi và bổ sung các quy định cũ, tiến tới xóa bỏ cơ chế độc quyền một cách có kiểm soát, trên nguyên tắc Nhà nước vẫn giữ vai trò quản lý nhưng mở rộng không gian thị trường minh bạch, linh hoạt hơn.
Huy động nguồn vàng trong dân, minh bạch hóa giao dịch
Theo đại diện Cục Quản lý Ngoại hối (NHNN), thời điểm hiện nay được xem là chín muồi để Việt Nam xem xét thành lập sàn giao dịch vàng.
Mục tiêu là từng bước huy động lượng vàng khổng lồ đang “nằm im” trong dân, chuyển hóa thành nguồn lực tài chính phục vụ sản xuất kinh doanh thay vì chỉ tích trữ thụ động.
Việc thành lập sàn giao dịch vàng được định hướng dựa trên 3 nguyên tắc chính:
- Nhà nước vẫn quản lý chặt chẽ, đảm bảo ổn định vĩ mô
- Công khai – minh bạch – công nghệ cao trong khâu thanh toán, lưu ký và kiểm định vàng
- Phù hợp với thông lệ quốc tế, từng bước mở rộng ra thị trường tài khoản và phái sinh
Bước đi này được đánh giá là phản ứng chính sách kịp thời, nhất là khi giá vàng tăng kỷ lục đã làm bộc lộ rõ những hạn chế của cơ chế quản lý hiện hành – vốn chưa tạo ra một kênh giao dịch tập trung, công bằng và hiệu quả cho cả nhà đầu tư và Nhà nước.
03 mô hình sàn giao dịch vàng đang được đề xuất
Theo NHNN, có ba mô hình đang được xem xét cho giai đoạn thí điểm:
- Sàn giao dịch vàng quốc gia do Nhà nước quản lý trực tiếp
- Đưa vàng vào giao dịch trên Sở Giao dịch hàng hóa Việt Nam, tận dụng hạ tầng sẵn có
- Thành lập sàn vàng trong Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM, hướng tới mô hình hiện đại như Singapore hoặc Thụy Sĩ
Các phương án này đều hướng tới mục tiêu hình thành trung tâm giao dịch vàng minh bạch, có khả năng kết nối quốc tế, đồng thời tạo nền tảng để triển khai sản phẩm vàng tài khoản, hợp đồng tương lai và phái sinh trong tương lai gần.
Đại diện NHNN nhấn mạnh, giai đoạn đầu sẽ tập trung vào giao dịch vàng vật chất, sau đó mới mở rộng sang sản phẩm tài chính phái sinh theo lộ trình ba giai đoạn, tùy tình hình thực tế.
Giá vàng tăng kỷ lục là áp lực nhưng cũng là cơ hội
Giữa bối cảnh giá vàng tăng kỷ lục toàn cầu, việc hình thành sàn giao dịch vàng quốc gia được xem là bước đi chiến lược để kiểm soát dòng chảy vàng, hạn chế đầu cơ và đảm bảo ổn định tỷ giá, lãi suất.
Các chuyên gia nhận định, khi giá vàng trong nước thường xuyên cao hơn thế giới 4–6 triệu đồng/lượng, tình trạng buôn lậu, găm hàng, và chênh lệch giá vùng miền có thể gây rủi ro lớn cho hệ thống tài chính.
Sàn giao dịch vàng tập trung sẽ giúp:
- Công khai hóa giá vàng trong nước, giảm chênh lệch với giá quốc tế
- Tăng khả năng kiểm soát cung – cầu thông qua dữ liệu tập trung
- Tạo điều kiện cho doanh nghiệp và người dân giao dịch minh bạch, an toàn hơn
Một chuyên gia trong ngành phân tích: “Nếu vận hành hiệu quả, sàn vàng quốc gia sẽ trở thành kênh huy động nguồn lực khổng lồ từ dân cư, giảm tình trạng ‘vàng hóa’ nền kinh tế và tăng tính linh hoạt cho chính sách tiền tệ.”
Lộ trình ba giai đoạn từ thí điểm đến hình thành trung tâm giao dịch vàng quốc gia:
Theo NHNN, sàn giao dịch vàng tại Việt Nam sẽ được triển khai thí điểm qua 3 giai đoạn, với khả năng điều chỉnh linh hoạt theo diễn biến thị trường:
- Giai đoạn 1: Xây dựng hạ tầng kỹ thuật, chuẩn hóa quy trình lưu ký – kiểm định – thanh toán
- Giai đoạn 2: Triển khai giao dịch vàng vật chất quy mô toàn quốc
- Giai đoạn 3: Mở rộng sang sản phẩm vàng tài khoản, hợp đồng phái sinh, kết nối với sàn quốc tế
Trong giai đoạn thí điểm, NHNN sẽ chưa thực hiện liên thông với sàn vàng quốc tế, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống, tránh biến động mạnh ảnh hưởng đến thị trường nội địa.
Dự kiến, trong tháng 10/2025, Ngân hàng Nhà nước sẽ báo cáo Chính phủ về phương án thí điểm chi tiết, trước khi triển khai thực tế.
Việc thành lập Sàn giao dịch vàng quốc gia được kỳ vọng sẽ tạo ra một kênh đầu tư chính thống, an toàn và minh bạch, giúp người dân dễ dàng mua bán, lưu ký, kiểm định vàng theo chuẩn quốc tế. Đồng thời, đây cũng là giải pháp gián tiếp giúp kiểm soát giá vàng tăng kỷ lục, tạo sự ổn định cho thị trường kim loại quý, vốn có ảnh hưởng sâu rộng đến tâm lý tiêu dùng, đầu tư và lạm phát.
Như một chuyên gia nhận xét: “Sàn vàng không chỉ là công cụ quản lý, mà còn là nền tảng tài chính mới – nơi vàng không ‘nằm chết’ trong két sắt mà được chuyển hóa thành nguồn vốn phát triển kinh tế.”