Bộ Tài chính đang lấy ý kiến rộng rãi về dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi), trong đó đáng chú ý là đề xuất áp dụng thuế 20% trên lãi bán chứng khoán theo kỳ tính thuế hàng năm. Mức thuế mới sẽ được tính trên thu nhập thực, tức phần chênh lệch giữa giá bán, giá mua và các chi phí liên quan. Đây được xem là động thái mạnh tay nhằm hướng tới tính minh bạch và công bằng trong quản lý thuế.
Cách tính mới: Thuế dựa trên thu nhập thực thay vì giá bán
Theo Bộ Tài chính, phương pháp tính thuế mới sẽ áp dụng cho cả hoạt động chuyển nhượng vốn và chuyển nhượng chứng khoán của cá nhân cư trú. Cụ thể:
-
Thuế thu nhập cá nhân từ chuyển nhượng vốn sẽ là 20% trên phần thu nhập tính thuế, được xác định là giá bán trừ đi giá mua và các khoản chi phí liên quan. Nếu không thể xác định được các chi phí này, thuế sẽ được tính bằng 2% trên giá bán.
-
Đối với chứng khoán, nguyên tắc tương tự được áp dụng: thuế 20% trên lãi bán chứng khoán, tức giá bán trừ đi giá mua và chi phí phát sinh trong năm. Nếu không xác định được giá vốn, cá nhân phải nộp 0,1% trên giá bán cho mỗi lần giao dịch – giống phương pháp đang áp dụng hiện nay.
Việc đưa ra hai lựa chọn này giúp linh hoạt cho nhà đầu tư, đồng thời hạn chế tình trạng né thuế bằng cách không kê khai chi phí.
Lý do thay đổi và tham chiếu quốc tế
Trước đây, quy định về thuế chứng khoán tại Việt Nam chủ yếu dựa trên giá trị chuyển nhượng, cụ thể là mức 0,1% trên mỗi lần bán chứng khoán, không phân biệt lãi hay lỗ. Tuy nhiên, cách tính này đã bộc lộ hạn chế: nhà đầu tư vẫn phải nộp thuế ngay cả khi bị lỗ.
Bộ Tài chính cho biết, nhiều quốc gia như Anh, Mỹ, Nhật Bản, Pháp, Đức… đã chuyển dần sang mô hình đánh thuế dựa trên lợi nhuận thực tế từ giao dịch chứng khoán, thay vì chỉ dựa vào giá trị giao dịch.
Riêng với thị trường chứng khoán phái sinh, do đặc điểm không có giá trị nội tại và chỉ ghi nhận phần chênh lệch giá, các nước thường áp dụng thuế suất thấp hơn nhiều so với thị trường cơ sở, ví dụ như tại Đài Loan, mức thuế phái sinh thấp hơn từ 150 đến 600 lần so với cổ phiếu niêm yết. Vậy tại sao cần thay đổi cách thu thuế với chứng khoán?
– Tránh bất công: Nhà đầu tư bị lỗ vẫn nộp thuế là không hợp lý
– Minh bạch chính sách: Giao dịch lãi mới nộp thuế giúp chính sách dễ hiểu hơn
– Tiệm cận quốc tế: Thể hiện cam kết cải cách và hội nhập thị trường tài chính toàn cầu
– Giảm thủ tục hành chính: Gộp theo kỳ tính thuế năm giúp cá nhân dễ kê khai và quyết toán
Một số lưu ý với nhà đầu tư cá nhân
– Nếu chọn hình thức nộp thuế 20% trên thu nhập, nhà đầu tư cần lưu trữ đầy đủ chứng từ mua bán, phí giao dịch
– Nếu không có chứng từ hợp lệ, cơ quan thuế sẽ mặc định thu theo tỷ lệ 0,1% trên giá bán
– Phương pháp này áp dụng cho cả chứng khoán cơ sở và chứng khoán phái sinh, tuy nhiên cách tính và thuế suất có thể phân biệt rõ hơn trong hướng dẫn sau này
Việc đề xuất thuế 20% trên lãi bán chứng khoán là một phần trong lộ trình cải cách thuế thu nhập cá nhân mà Bộ Tài chính đang triển khai. Dù sẽ ảnh hưởng nhất định đến các nhà đầu tư, nhưng nếu được áp dụng hợp lý, đây sẽ là bước tiến quan trọng nhằm minh bạch hóa thị trường tài chính và tăng hiệu quả thu ngân sách.
** Tuyên bố miễn trừ trách nhiệm: Muanha.xyz thực hiện bài viết này với mục đích cung cấp thông tin tham khảo. Thông tin có thể được thay đổi mà không cần thông báo trước. Chúng tôi nỗ lực thực hiện và đảm bảo tính chính xác của bài viết nhưng không chịu trách nhiệm về tổn thất hoặc hậu quả từ việc sử dụng thông tin trong đây.